توضیح: آقای محمد عرب خدری از محققین شهر ترک زبان درگز(دره گز) در استان خراسان رضوی است. وی ضرب المثل های ترکی خراسان را جمع آوری نموده و در حال آماده سازی برای چاپ می باشد. برای این محقق ارجمند و دیگر ترکی پژوهان خراسان آرزوی سلامتی و موفقیت در تحقیقات خود را می نماییم.
بسم الله الرحمن الرحيم
از سال ها پيش به دنبال جمع آوري ضرب المثل هاي تركي رايج بين مردم و ساكنين ترك زبان شهرهاي درگز ، كلات ، قوچان ، فاروج ، شيروان ، بجنورد ، اسفراين ، سبزوار و نيشابور( شمال خراسان بزرگ) بودم ، درعمل متوجه شدم بعضی از آن ها از نظر ظاهر براي نشر مناسب نيستند و شايد باعث آزردگي خاطر گروهي از خوانندگان گرامي گردد ؛ واين خود ترديدي در اين راه ايجاد كرده بود كه سالها ادامه داشت .
اخيرا مجموعه فرهنگ لغات عاميانه كه نتيجه سالها زحمت استاد بزرگوار محمد علي جمالزاده مي باشد را ديدم و با علاقه بسيار مطالعه كردم ، ترديد ها از فكر و ذهنم زدوده شد ، چرا كه استاد مي فرمايند :
"مردم به همين كلمات عوامانه علاقه زيادي نشان بدهند و نه تنها از استعمال آن ها پرهيز نكنند بلكه سعي وا فر در استعمال به موقع و به مورد آن ها ابراز بدارند و فراموش ننمايند كه بزرگان ما در تعريف بلاغت فرموده اند:" سخن بليغ آنست كه عوام بفهمند وخواص بپسندند".
لذا برآن شدم تا نسبت به نشر آنها اقدام و در اختيار علاقمندان قرار بدهم ، شايد از اين طريق بخشي از فرهنگ غني اين خطه كه در حال فراموشي است در دسترس جوانان واهالي فرهنگ دوست منطقه قرار گيرد و سخنان آباء و اجدادمان كه از دلها برخواسته و با تجربيات و گذشت زمان مهر تائيد خورده باقي بماند وفرزندان ما با حفظ زبان مادري آنرا به فرزندان خود منتقل نمايند و اين سخنان ا ز دل برخواسته و بر دل نشسته ، كه دنيائي معني وتجربه را در خود دارند مايه استفاده آنها در مسير پرفراز ونشيب زندگي گردند.
اميد آن دارم كه از راهنما يي هاي ارزشمند خود مرا محروم نفرماييد ، تا با راهنمايي همه عزيزان بتوانيم مجموعه كاملي از مثل هاي ديار تاريخي وارزشمند شمال خراسان را در دسترس مردم خوب آن قرار دهيم .
براي اينكه خواندن و تلفظ كلمات تركي به درستي انجام گيرد آنها را با حروف لاتين نيز ذكر وسعي كرده ام آوا هاي حروف همان باشند كه در خط انگليسي رايج متداول است.
مثل هائي كه با حرف ( آ ) شروع مي شوند ، در ذيل درج مي گردند ، اميد است با ديده انتقادي به آنها توجه، نظرا ت سازنده خود را در همين وبلاگ يا E-mail به نشاني mohammad.arabkhedri@yahoo.comمرقوم داريد تا در نوشتار بقيه مثل ها مورد استفاده قرار گيرد، ضمناً مايه مزيد تشكر خواهد بود چنانچه مثل هاي ديگري را كه ميدانيد نيز درج فرمائيد.
با تشكر فراوان – محمد عرب خدري
آت آلمَميش آخورِني دؤزَتَدَي.
aat aalmamish aakhorini douzatadi.
اسب نخريده آخورش را درست ميكند .
تا كاري نكرده اي در فكر كار پسين مباش .
_______________________________________________________
آتْ بيلَرميدان قَدريني اِشَّگَ ميدان ياراشمَز
مَرد بيلَر مِهمان قَدرِني نامَردَه مهمان ياراشمَز
aat bilar meydaan ghadrini
eshshaga meydaan yaarashmaz
mard bilar mehmaan ghadrini
naa marda mehmaan yaarashmaz
اسب ميداند قدر ميدان را ميدان زيبنده الاغ نيست
مرد ميداند قدر مهمان را مهمان زيبنده نامرد نيست
از اين مثل درباره مهمان نوازي استفاده مي شود.
_______________________________________________________
آتدَن دئوشيب اِشَّگَة مينماق.
Aatdan dousheb eshshaga minmaagh.
از اسب پياده شدن و به الاغ سوارشدن .
از مقامي بالا به جايگاهي پايين تر نزول كردن .
_______________________________________________________
آتدَن دؤشِب بَن اَصل ونَسب دَن دؤش مَب بَن .
aat dan dousheb ban aslo nasabdan doushmabban .
از اسب افتاده ام ، از اصل نيفتاده ام .
اطلس اگر خوار شود پاپيچ چاروادار نشود .
اطلس كهنه نه پاتابه کنند.
_______________________________________________________
آت مينَن آتدَن يِخِلَر .
aat minan aat dan yekhelar .
اسب سوار از اسب مي افتد .
احتمال زمين خوردن سوار كار هست .
املاي نا نوشته غلط ندارد .
كوزه در راه آب كشي مي شكند .
_______________________________________________________
آتَه تَكين .
aata takin .
مثل پدر . مهربان .
_______________________________________________________
آتَه سُفرَه سينين اؤستِندَه اُتِرمَتدي .
aata sofrasinin oustenda otermatdi .
سر سفره پدرش ننشسته .
آدم بي تربيتي است .
ادب ندارد .
_______________________________________________________
آتَه سين نَن بير تؤك بَدَنيندَه يوخدي .
aata sin nan bir touk badaninda yokhdi.
يك مو از پدرش در بدنش نيست .
پدرش آدم با غيرتي بود ولي فرزند نه .
_______________________________________________________
آتَه سينين باشينين قِمَّتِنَه دِيدي .
aata sinin baashinin ghemmatena deydi .
به نرخ سر پدرش مي گويد .
بي نهايت گران فروش است .
_______________________________________________________
آتَه گورَن اوغول ميدان آچَر ، نَنَه گورَن قيز سُفرَه .
aata gouran ogol meydaan aachar nana gouran ghiz sofra .
پسري كه پدر ديده باشد در ميدان جنگ از خود رشادت به خرج مي دهد ودختري كه مادر ديده باشد كدبانوي خوبي خواهد شد .
_______________________________________________________
آتَه مينَن آتَه سينِه تاني مِيدي.
aata minan aatasine taanimeydi .
كسي كه سوار اسب شده پدرش را نمي شناسد .
غرور خاصي دارد .
سواره از پياده خبر ندارد .
_______________________________________________________
آتَه نَنَه نين نَفَسِ چاقانين نَفَسينَه بَنددي .
aata nana nin nafase chaaghaanin nafasena banddi .
نفس پدر ومادر به نفس فرزند بسته است .
_______________________________________________________
آتَه نين چؤرَگينِه حَرام اِتماق
aata nin chouragine haraam etmaagh
نان پدر را حرام كردن .
به كسي گفته مي شود كه در انجام كار هاتوانائي لازم را ندارد
_______________________________________________________
آتَه نين چورَگينِه حلال اِتماق .
aata nin chouragine halaal etmaagh .
نان پدر را حلال كردن .
به كسي گفته مي شود كه در انجام كار ها توانايي دارد .
_______________________________________________________
آتي آتين يانيندَه باغلاسَن رنگ لَري بير اُلمَسَه خوي لَري بير اُلَر.
aate aatin yaaninda baaghlaasan ranglari bir olmasa khoylari bir olar
اسب را پيش اسب ببندي اگر رنگ هايشان يكي نشود خوي وعاداتشان يكي خواهد شد .
اسب تازي گرببندي در طويله پيش خر ، رنگشان همگون نگردد طبعشان همگون شود _____________________________________________
آتِني چاپِرتدي .
aateni chaapertdi.
اسبش را تازاند .
از موقعيتي كه داشت حداكثر استفاده را كرد .
_____________________________________________
آتِيِه چاپِرت .
aateye chaapert .
اسبت را بتازان .
حال كه ميدان دست تو است هر كار ميتواني بكن .
_____________________________________________
آج آدَم داشَم يِيدي .
aaj aadam daasham yeydi .
آدم گرسنه سنگ هم مي خورد .
براي آدم گرسنه نان هم پلو است .
گرسنه را نان تهي كوفته است .
_____________________________________________
آج قارينيم ، دينج قولاقيم .
aaj ghaarinim dinj gholaaghim .
شكمم خالي وگرسنه ولي فكرم آسوده .
هركه بامش بيش برفش بيشتر .
آسوده منم كه خر ندارم از كاه وجوش خبر ندارم .
_____________________________________________
آج قارينَه اَجّي اَيران .
aaj ghaarina ajji ayraan .
شكم خالي ودوغ تلخ !
وقتي نياز كسي برآورده مي شود ولي نه بدرستي گفته مي شود
_____________________________________________
آج گَيِرَدي تُخ اُسِّرَدي .
aaj gayeradi tokh osseradi .
آدم گرسنه آروغ مي زند وآدم سير مي گوزد .
بيان تفاوت افراد سير وگرسنه .
_____________________________________________
آجي يَم خدايِه واردي .
aajiyam khodaaye vaardi .
گرسنه هم خدايي دارد .
خداروزي رسان است .
_____________________________________________
آجين ايمانِه يوخدي .
aajin imaane yokhdi.
شكم گرسنه ايمان ندارد .
با گرسنگي قوّت پرهيز نماند .
_____________________________________________
آچِق آغِز آج قا لمَز .
aachegh aagez aaj ghaalmaz .
روزيِ هر كس مي رسد .
هر آنكس كه دندان دهد نان دهد .
_____________________________________________
آختَرَن تا پَر
aakhtaran taapar .
جوينده يابنده است .
هر كه جويا شد بيابد عاقبت . (مولوي ) .
_____________________________________________
آخوند باشلَمَميش ......... خانِم باشلَه دي .
aakhond baashlamamish ……khaanem baashladi.
هنوز آخوند شروع نكرده ...... خانم شروع كرد .
وصف حال كساني كه هنوز آخوند روضه را شروع نكرده گريه را سر مي دهند .
هنوز مطلبي كاملاًبيان نشده شخصي شروع به اظهار نظر مي كند .
_____________________________________________
آدَم آچيق ئوزَه گَله دي نَه آچيق قاپِيَه .
aadam aachegh ouza galadi na aachegh ghaapeya .
آدم به روي باز مي آيد نه درباز .
اگر كسي به خانه كسي مي رود بخاطر چهره خندان و روي گشاده اواست نه بخاطر درب با زش .
_____________________________________________
آدم ايكّي دَفعَه دنيايَه گَلمِيدي .
aadam ikki dafa donyaaya ghalmeydi .
آدم دو بار به دنيا نمي آيد .
نيابد هيچكس عمر دوباره .
_____________________________________________
آدَم پولي تاپَه دي ، پول آدَمِه تاپمِيدي .
aadam pole taapade pol aadame taapmeydi .
آدم پول را پيدا مي كند نه پول آدم را .
زبهر تو دولت ، نه تو بهر دولت . (عنصري ).
_____________________________________________
آدَم تَكين .
aadam takin .
مثل آدم . مودب است .
_____________________________________________
آدَم كه ايكّي دَفعَه ئولمِيدي .
aadam ke ikki dafa oulmeydi .
آدم دو بار نمي ميرد .
خوش باش و روزگار را خوش بگذران
_____________________________________________
آدَم كيچيگ ليقدَن بِهوك ا ُلَدي .
aadam kichik lighdan behok oladi .
انسان از كوچكي بزرگي وفروتني راياد مي گيرد .
براي رسيدن به مدارج بالاتر تحمّل كوچكي كردن وحتي تحقير هم لازم است .
_____________________________________________
آدَم گِدَر آد قا لَر .
aadam gedar aad ghaalar .
انسان مي رود و نامي از او به يادگار مي ما ند .
نام نيكو گر بماند زادمي به كزو ماند سراي زرنگار
_____________________________________________
آدَم گَرَك آغزِنَه گؤرَه لُقمَه گؤتَرسِن .
aadam garak aaghzena goura loghma goutarsen .
انسان بايد به اندازه دهانش لقمه بردارد .
بگيرلقمه كه اندازه دهان باشد .
آدم بايد به اندازه دوكش پنبه بردارد .
_____________________________________________
آدميزاد خام سؤت ايچَندي .
aadamizaad khaam sout ichandi .
آدميزاد شير خام خورده است .
انسان جايز ا لخطاست .
_____________________________________________
آدميزاد قَنَت سيز قوشدي .
aadamizaad ghanat siz ghoshdi .
آدميزاد مرغ بي بال است . هرلحظه جايي است .
_____________________________________________
آدميزاد گؤل دَن نازِّي، داش دَن بَرْكدي .
aadamizaad gouldan naazzey daashdan barkedi .
آدميزاد از گل نازكتر واز سنگ محكمتر است .
آدم آه است ودم .
_____________________________________________
آدي مَنيم دادي سَنين .
aade manim daade sanin .
به نام من ولي به كام تو . زحمتش را من بردم و لذتش را تو
_____________________________________________
آدين چِخَنَه گؤزين چيخسِن .
aadin chekhana gouzin chekhsen .
بجاي اين كه اسمت دربيايد ومشهور شوي بهتر است چشمت در بيايد .
در گمنامي بودن بهتر است .
_____________________________________________
آرام آتين يامان تَپِشي واردي .
aaraam aatin yaamaan tapeshi vaardi .
اسب آرام لگد هاي سختي دارد .
به سكوت من توجه نكن روي ديگر و شلوغي هم دارم .
_____________________________________________
آز اُلسِن ، ناز السِن .
aaz olsen naaz olsen.
اندك باشد وناز باشد .
كميت مهم نيست كيفيت مهم است .
_____________________________________________
آز بيلَن آز چَكَر.
aaz bilan aaz chakar .
كسيكه كم مي داند مشكلات كمتري هم دارد.
آسوده منم كه خرندارم .
هركه بامش بيش برفش بيشتر .
_____________________________________________
آز دانيش ، ناز دانيش .
aaz daanish naaz daanish .
كم گوي وگزيده گوي چون در .
_____________________________________________
آست و اؤستِيِه گؤرِپ بَن .
aasto ousteye gourepban .
زيرو رويت را ديده ام .
تورا خوب مي شناسم خودت را تعريف نكن .
_____________________________________________
آسمان نَن بؤرك ياغسَه بيري بيزيم باشِمِزَه دؤشمَز .
aasmaan nan bourk yaaghsa biri bizim baashimeza doushmaz.
اگر از آسمان كلاه ببارد يكي به سر ما نخواهد افتاد .
آدم بد شانسي هستم .
الهي بخت برگردد ازاين طالع كه من دارم .
_____________________________________________
آسمان يِرَه گَلمِيدي .
aasmaan yeara galmeydi
آسمان به زمين نمي آيد .
اگر اين كاررا براي من انجام دهي كار عظيمي نكرده اي .
_____________________________________________
آسمانين گؤتِن نَن دؤشِپدي .
aasmaanin goutennan doushepdi
از كون آسمان افتاده است .
خودرا بزرگتر از آنچه هست مي پندارد .
_____________________________________________
آشّاغَه دَ ا ُتِرمِيدي يوخاري دَ يِرتاپمِيدي .
aashshaaghada otermeydi yokhaarida yer taapmeydi .
پايين مجلس نمي نشيند در صدر هم جا پيدا نمي كند .
صدر مجلس جايش نيست .
_____________________________________________
آشپَز كه ايكّي اُلدي آش يا شُر اُلَر يا دؤز سيز .
aashpaz ke ikki oldi aash yaa shor olar yaa dozsiz.
آشپز كه دو تا شد آش يا شور مي شود يا بي نمك .
_____________________________________________
آش قاپِيَه يولداش .
aash ghapeya yoldaash .
آش تا دم در همراه است .
آش غذاي سبكي است وزود هضم مي شود .
_____________________________________________
آش قا لدي دَلي يَه .
aash ghaaldi daliya
در جاييكه غذا زياد است وآدم پر خور و حريصي ميدان دار شده است و به سرعت مي خورد مي گويند .
_____________________________________________
آشنا آشنا چيخدي اُجاقين باشينا .
aashenaa aashenaa chikhdi ojaaghin baashina .
در كمال نا آشنايي خود را آشنا جا زدودر صدر هم نشست .
كنايه از آدم پررو .
_____________________________________________
آش يِمَه ميش آغزيميز ياندِي .
aash yemamish aaghzimiz yaandi .
آش نخورده ودهن سوخته .
كار بدي نكرده ام ولي مجازات شدم .
_____________________________________________
آغ تؤكدَن خجالت چَك .
aagh toukdan khejaalat chak .
از موي سفيد خجالت بكش .
حرمت پيران را نگهدار .
_____________________________________________
آغ تؤكِي نَن خجالَت چَك .
aagh toukeynan khejaalat chak .
از موي سفيدت خجالت بكش .
وقتي فرد مسني كاري كه درشان او نيست انجام مي دهد مي گويند .
_____________________________________________
آغدَن قرَه يَه اَل وور مِيدي .
aagh dan gharaya al vormeydi
دست به سياه و سفيد نمي زند .
آدم تنبلي است .
_____________________________________________
آغريقي گِتسين چِشّي گِتمَسين.
aaghrighi getsin cheshshi getmasin .
دردش برود بادش نرود .
آلت مردي را زنبور گزيده بود ،او از درد فرياد مي كشيد ، زنش ميگفت : دردش برود بادش نرود .
_____________________________________________
آغري مِيَن باشَه دَستمال باغلَه ميدِلَر .
aaghri meyan baasha dastmaal baaghlameydelar.
سري را كه درد نمي كند دستمال نمي بندند .
ميفكن بر سر بي درد خود زفت .
درموضوعي كه به تو مربوط نيست دخالت نكن و براي خود درد سر درست نكن .
_____________________________________________
آغِزدَن دؤشدي .
aaghez dan doushdi .
از دهن افتاد . غذا سرد شد .
_____________________________________________
آغِز يانديرَن آشي گؤز تانير .
aaghez yaandiran aashi gouz taanir .
آشي كه دهان را مي سوزاند چشم تشخيص مي دهد .
مسئله خطرناك قابل تشخيص است .
_____________________________________________
آغزي بي مَزَه .
aaghzi bimaza.
دها نش بي مزه است .
به زناني كه ويار دارند مي گويند ، ويا زنا ني كه احساس مي كنند حامله شده اند .
_____________________________________________
آغزي سؤتين ايسِّنِه وِرَدي .
aaghzi souten isseni veradi .
دهانش بوي شير مي دهد .
هنوز كم تجربه است .
_____________________________________________
آغزي گؤلماقدَن ييغيشمِيدي
aaghzi goulmaaghdan yighishmeydi .
د ها نش از خنده جمع نمي شود .
زياد مي خندد .
_____________________________________________
آغزيندَه سؤز قالمِيدي .
aaghzinda souz ghaalmeydi .
حرف در دهانش نمي ماند .
دهن لق است . راز دار نيست .
_____________________________________________
آ غزي نَن چيخَن يَخَه يِ تؤتَر .
Aaghzeynan chikhan yakhaye toutatar.
آنچه كه از دهانت خارج مي شود يقه خودت را مي گيرد .
اگر براي ديگران خير بخواهي ، خير به تو ميرسد وا گر شر آرزو كني شر به تو خواهد رسيد .
نفرين كردن به ديگران امر درستي نيست .
_____________________________________________
آغزيني پوخ نَن ايشلَتديلَر .
aaghzini pokh nan ishlatdilar .
دهانش را با گُه ساخته اند .
آدم بد دهني است . فحاشي مي كند .
_____________________________________________
آغزي نين سووي ني يؤتَه بيلميدي .
aagzinin sovini youta bilmeydi .
آب دهنش را نمي تواند قورت بدهد .
آدم بي دست و پايي است .
_____________________________________________
آغزِيِه آچَي، اُخِب بَن .
aaghzeye aachay okhebban .
تا دهان باز كني منظورت را فهميده ام .
_____________________________________________
آغزِيِه گؤلماقَه ، گؤتِيِه اُسِّرماقَه آموختَه اِتمَه .
aaghzeye goulmaagha gouteye ossermaagha aamokhta etma .
دهنت را به خنده وكونت را به گوزيدن عادت مده .
سعي كن آدم سنگين وبا وقاري باشي .
_____________________________________________
آغزي ياريق ايتِه اُخشِيدي .
aaghzi yaaregh ite okhsheydi .
سگ دهن دريده را مي ماند .
آدم نا سزا گويي است .
_____________________________________________
آغ قويون ، قَرَه قويون ، آلِّمِه هايِردَه قويوم .
aagh ghoyon ghara ghoyon aalleme haayerda ghoyom .
گوسفند سفيد ، گوسفند سياه ، پيشاني ام را كجا بگذارم .
نماز را بي توجه وبا عجله خواندن .
_____________________________________________
آغ كؤينَك نَن گِدَر ،كَفَن نَن چيخَر .
aagh kouynak nan gedar kafan nan chikhar .
با پيراهن سفيد مي رود وبا كفن خارج مي شود .
به دختران كه به خانه بخت مي روند مي گويند .
_____________________________________________
آغ گؤتَه قَرَه ياماق .
aagh gouta ghara yaamaagh .
كون سفيد ووصله سياه .
كنايه از وصله ناجور .
در كنار هم بودن دو شخص نا متناسب .
------------------------------------------------------------------
آغ گؤن آغارتَر ، قرَ ه گؤن قَرَل تَر .
aagh goun aaghaartar ghara goun gharaltar .
روزگار خوب انسان را سر حال مي كند وروزگار سياه انسان را سياه وبيچاره مي كند .
_____________________________________________
آغ گؤنْ قَرَه گوني ياددَنْ چيخَرَر.
goun ghara gouni yaad dan chikharar aagh
روز سفيد روز سياه را از ياد مي برد .
با فرا رسيدن گشايش در كار ها ، غم ها فراموش مي شوند .
_____________________________________________
آغير داشِيِه يونگِل اِتمَه .
aagher daasheye youngel etma .
سنگ وزينت را سبك مكن .
پا در مياني نكن چون ممكن است به حرف تو گوش ندهند وسنگ روي يخ شوي .
_____________________________________________
آغي قَرَدَن فَرق وِرَدي .
aaghi gharadan fargh veradi .
سفيد را از سياه تشخيص مي دهد .
چيزي سرش مي شود .
_____________________________________________
آغي قَرَدَن فَرق وِرمِيدي .
aaghi gharadan fargh vermeydi .
سفيد را از سياه تشخيص نمي دهد.
چيزي نمي فهمد .
_____________________________________________
آغين آدي وار، قَرَه نين دادي .
aaghin aadi vaar gharanin daadi.
سفيد اسم دارد، سياه مزه .
حالا كه رسيد به سبزه هرچي بگي مي ارزه .
_____________________________________________
آفتافا گؤتَر ماق .
aaftaafaa goutarmaagh .
آفتابه برداشتن .
كنايه از زير قول زدن .
_____________________________________________
آفتافا گؤرمِيَن گؤت قورِل لِيدي .
aaftaafaa gourmeyan gout ghorelleydi .
كوني كه آفتابه نديده قارو قور مي كند .
كنايه از آدم نديد وبديد ،چنين آدمي وقتي به نوايي مي رسد خود را مي بازد .
_____________________________________________
آفتافا نين چؤرنَيِن نَن گَلَن تَكين .
aaftaafaanin chournayen nan galan takin .
مثل آبي كه از لوله آفتابه مي آيد .
مثلا : ........ خون از رگش بيرون مي زد .
آب چشمه به اندازه آبي بود كه از........................... مي آيد .
_____________________________________________
آلتي گؤني بير دَروازَه دَن كِچَلْلَر ، ايكّي قَيِنْ خاتِني يُو .
aalti gouni bir darvaazadan kechallar ikki ghayen khaatini yo .
شش هوو از يك دروازه عبور مي كنند ،دو جاري نه .
رقابت و چشم وهم چشمي بين جاري ها بيشتر از هوو ها است .
_____________________________________________
آلتي آيليق دوغِلِتدي .
aalti aayligh dogheletdi .
شش ماهه زاييده شده است .
شش ماهه به دنيا آمده است .
آدم عجولي است.
_____________________________________________
آلتي آيلِق سَن ؟
?aalti aayligh san
مگر شش ماهه به دنيا آمده اي ؟
چرا در كارها عجله مي كني ؟
_____________________________________________
آلدَه يازيلَن پوزِلمَز .
aalda yaazilan pozelmaz .
چيزي كه در تقدير انسان است عوض نمي شود .
_____________________________________________
آلما تَكين اُيناتمَلي .
aalmaa takin oynaatmali .
مانند سيب بازي دادني است .
در مورد دختران نورسيده استفاده مي شود .
_____________________________________________
آند اُلسِن مكََه يَه ، داغِه گَلِم تَكَه يَه .
aand olsen makkaya daaghe galem takaya .
قسم به خانه خدا كه ديگر هوس بارداري نكنم .
معمولا زنان در زمان تحمل مشكلات بارداري اين مثل را به زبان مي آورند .
( تكَ يَه گَلماق = بروز ميل جنسي در بز )
_____________________________________________
آيدَن ايلدَن بير بازَر ، اُيَم اؤرَگيم آزَر .
aaydan ildan bir baazar oyam ouragim aazar .
چيزي كه مدت ها در آروزويش بوده اي به دست مي آوري تازه متوجه مي شوي كه چيز جالبي نبوده است ، وخواسته هايت را تامين نمي كند.
_____________________________________________
آيري خَلقين سيكي نَن كؤرَكَن اُلَه بيلمِي سَن .
aayri khalghin sikey nan kourakan ola bilmeysan .
با كير ديگران نمي تواني داماد شوي .
براي انجام كارهاي مهم بايد از خودت مايه بگذاري .
_____________________________________________
آيري سينين اُجاقِندَه گؤتِني ايسِّتماق .
aayrisinin ojaaghenda gouteni issetmaagh .
در اجاق ديگري ماتحت خود را گرم كردن .
نوكري ديگران را كردن .
چاپلوسي كردن .
_____________________________________________
آيري سينين اَ لِي نَن ايلان تؤتماق .
aayri sinin aley nan ilaan toutmaagh .
به دست ديگري مار گرفتن .
_____________________________________________
آيَه دِيدي سَن چيخمَه مَن چيخيب بَن .
aaya deydi san chikhma man chikhibban .
به ماه مي گويد تو طلوع نكن من طلوع كرده ام .
به آدم هاي واقعا خوشگل مي گويند .
به طعنه به آدم هاي بد قيافه هم مي گويند .
قایناق: http://www.arabkhedri.blogfa.com
بو وبلاگ حکیم تیلیم خان و ایران تورکلری اؤزللیکله آزربایجانین گونئی بؤلگه لری حاققیندا بیلگی لر وئرمگه دوشونور.