آشیقلار بایرامی/ اسدالله امیری

اولو تانری آدی­ایله

آشیقلار بایرامی

30/آغلارگولر(فروردین) آیی/1388

زنگان/ آزربایجان/ایران

بازار گونو 1388 ایلین آغلارگولر آیینین 30وندا زنگان­دا قورولان دوردونجو آشیقلار بارامینا قاتیلماق منه­ده نصیب اولدو. بو توره­نه آزربایجانین بعضی بؤلگه لریندن اوستاد آشیقلار قاتیلمیشدیلار: اوستاد آشیق حسن اسکندری، اوستاد آشیق مسلم عسگری، اوستاد آشیق دهقان، اوستاد آشیق غفار ابراهیمی و س. تاسف­له قوم-ساوا-همدان محیطین­دن قاتیلان آشیق اولمامیشدی. من­ده آدی گئدن محیط­دن بیر تمثیلجی کیمی چیخیش ائدیب و حکیم تیلیم­خانین بو شعرینی اوخودوم:

عتبه­یین داشینا من باش قویدوم

دوستاغییام سال بوینوما مین باغی

عشقین دفترینین حسابگرلری

گتیریبدیر گردنیمه مین باقی

 

گؤیول سئومز هر بیر گؤزه­لی چیندن

گتیرسه­لر یوزمین گؤزه­لی چین­دن

سنی سئودیم یوزمین گؤزل ایچیندن

بولبول گزر بیر گول ایچین مین باغی

 

شیکار گلیر بره­سیندن یار آشماز

کامیل اولان اؤز حددیندن یار آشماز

بیر گؤنوله ایکی سئوگی یاراشماز

باغبان سالا البت اولور مین باغی

 

زیندگانلیق توسنینی مینه­سن

سن بو ایلی یئتیره­سن مینه سن

یار صدرینده دویمه دوزدور مینا سن

گول جامه­یه یا نصب ائیله مین باغی

 

عندلیب تک معتقد اول گوله سن

تیلیم شاید شاد اولاسان گوله­سن

مطلبییی تشبیه ائله گوله سن

نه ضروردور دولاناسان مین باغی؟

پدر آواز قشقایی درگذشت

استاد محمد حسين کياني خواننده موسيقي مقامي قشقايي روز جمعه (28 فروردين) در 94 سالگي درگذشت.

پروين بهمني پژوهشگر موسيقي نواحي با اعلام اين خبر به مهر گفت: متاسفانه روز گذشته استاد محمد حسين کياني که از شاهنامه خوانان و خوانندگان موسيقي مقامي کشورمان محسوب مي شد بر اثر ايست قلبي دار فاني را وداع گفت.

وي افزود: در توصيف توانايي استاد کياني همين بس که استاد شجريان سال ها قبل پس از شنيدن صداي کياني گفته بود تا به حال صدايي با اين توانايي و قدرت نشنيده ام. علاوه بر اينها صداي اين هنرمند به معناي واقعي کلمه شش دانگ بود و وسعت فوق العاده آن بسيار کم نظير بود.

اين پژوهشگر گفت: به جرات مي توان محمد حسين کياني را پدر آواز قشقايي دانست که البته در خارج از ايران به خصوص در کشورهاي ترک زبان بيشتر از داخل کشورمان شناخته شده بود.

کياني در جشنواره موسيقي مقامي کرمان در سال 83 نيز به عنوان چهره شاخص جشنواره انتخاب شد و در فهرست 36 نفره برترين موسيقيدانان نواحي معرفي شد.

پروين بهمني درباره بيوگرافي و ويژگي هاي هنري کياني افزود: استاد کياني در سال 1294 در ايل قشقايي متولد شد و از هفت سالگي تا روزهاي آخر زندگي اش به عنوان خواننده آوازهاي محلي و مقامي به فعاليت پرداخت. شاهنامه خواني به زبان ترکي و فارسي و اجراي قدرتمند آوازهايي مانند:«اصلي و کرم» و «محمود و نگار» با تحرير هاي منحصر به فرد از ويژگي ها هنري وي بود که او را در عرصه هنر از ديگران ممتاز مي کرد.

اين محقق موسيقي مقامي گفت: کياني نيز مانند بسياري ديگر از هنرمندان کشورمان وضعيت معيشتي مناسبي نداشت به طوري که وقتي حدود سه سال قبل به همراه گروهي از صدا و سيما براي مصاحبه با او به منزلش رفته بوديم سقف ترک خورده و کاه گلي خانه اش همه مان را به تعجب وا داشته بود.

تیلیم خان شعرینده اویودلر/ دوکتور ح.م.گونئیلی

آچیقلاما: بو مقاله حکیم تیلیم خان بئشینجی قورولتاییندا ساوانین مرغئی کندینده اوخونموشدور.

تخميناٌّ۱۸۰ ايل بوندان قاباق دوٍنياسيني دَييشن حکيم تيليم­خانين حياتي باره­ده هله ­ده اؤيرنيلمه­ميش چوخ شئيلر واردير.

اوْنون نه قدر تحصيل آلديغي، هانسي اؤيرتمنلرين مکتبيندن فايدالانديغي، اؤز دؤورونون هانسي سؤز اوستادي، شاعيري، عاشيغي­ايله اوتور- دور ائله­ديگي، کيملردن تأثير آلديغي، کيملره اؤز زامانيندا تأثير قويدوغو، يازديغي شئعرلرين عوٍنوان سايلاري، شئعر بيچيملري و مؤوضوعلاري­نين سايي هله­ليک تدقيقاتچي­لاريميزا بللي اولماسا دا، شئعريني آراشديرديقجا باشا دوٍشمک اولور کي، او، درين ايستئعدادا ماليک اولموش، تحصيل آلديقدا عرب و فارس ديللريني اؤيرنديکجه چوخلو ديني مؤوضوعللاري دا اؤيرنميش و چوخ احتمال کي، اوستادلاري شئعر صنعتلري­ايله تانيش اوْلموش و يا شاعير اؤزو, شئعر صنعتلريني بيلن شاعيرلر و عاشيقلارلا دا گؤروشلر کئچيرميشدير. البته اونون سايي آز اولان شئعرلشمه­لريندن ­ده بللي اولور کي، ذؤوق اهلي­ايله قونوشمالاري واريميش؛ آمما بو قوْنوشمالارين نه اؤلچوده اوندا تأثيرلي اولدوغو و يا اونون باشقالارينا ائتگي بوراخديغي باره­ده هله­ليک سؤز دانيشماق چتيندير.

شاعيرين بو گوٍنه قدَر الده ائديلميش شئعرلرينه گلديکده ايسه، نئجه کي ۱۳۸۶- جي ايلده  کئچيريلن تيليم­خان قورولتايينا قلمه آلديغيميز "تيليم خان شئعريميزين بوتون فورمالاري­نين نوٍماينده­سي" باشليقلي مقاله­­ميزده ده سؤيله­ميشديک, او, شعريميزين چوخلو فورمالاريندا طبعيني سيناميشدير. يئنه ­ده همين سؤزه داياناراق، بونو دا آچيقلاماق لازيمدير کي، اوْنون شئعرلري­نين لاپ آغير بؤلومونو تشکيل ائله­ين «قوشمالاري» حجمجه داها چوخ اولدوغو کيمي, گؤزلليکجه­ده جيغالي تجنيس شئعرلريني موٍستثنا ائله­مک شرطي­ايله باشقا شئعر فورمالاري­ايله فرقلي و عوٍمومييتله اونلاردان گؤزلديرلر. آچيق سؤز بو کي، تيليم­خان, ديليمزه داهادا ياتغين، دوْغما و ديلچيليک اوٍصوللاري ايله ­ده اوزلاشان شئعر بيچيمي­ايله داها دا آرتيق اوٍنسويت قورموش، همين بيچيمين چوخلو مؤوضوعلاري و فورمالاريندا طبيعيني سيٌناميشدير.

منجه شاعيرين ائل شاعيرينه چئويريلمه­سي، شئعرلري هئچ بير علم مرکزي، طرفيندن قورونوب ساخلانيلماياراق، يالنيز خالقين ديلينده و سينه دفترلرينده ساخلانيلماسي­نين دا رمزي و سيرّي ائله بورادادير. تيليم­خان شئعرينده داشينان فيکيرلر, آرزو- ايستکلر، سئوگي- نيفرتلر يالنيز تيليم­خانا مخصوص اولان فيکر، آرزو- ايستک، سئوگي و نيفرتلر دئييل، بلکه اونلار، بوٍتون خالقين ايچريسينده دولاشان فيکيرلر، آرزو- ايستکلر و سئوگي نيفتلردير کي، تيليم خانين ديلي و قلمي ايله سسلنير، خالقين يادداشينا جالانير، خالقين ياشاييشي­ايله يوغرولور، نسيلدن- نسيله کئچير، خالق ياشاديقجا، اثرلر ده ياشايير، شاعيري­ ده ياشاديرلار.

تيليم­خانين موٍختليف بيچيملرده قوشولان شئعرلري­نين هاميسيندا ديني مضمونلار، سئوگي- محبت ائلئمئنتلري، گؤزل اخلاقي قوْنولار، اؤيودلر و تاپشيريقلار، بوْلون- سوْلون دويولماقدادير؛ آنجاق اؤنجه ايشاره ائديلن کيمي، اوْنون شئعري­نين هم کميّت، هم­ ده کئيفيتجه آغير حيصّه­سيني تشکيل ائدن قوشمالاريندان داها چوخ دانيشماق اولار؛ آمما سؤز اوزانماسين،- دئيه، بو دانيشيقدا شاعيرين «قوشما»لار بيچيمينده يازديغي شئعرلرينده ­ده يالنيز "اؤيوت" داشييان شئعر پارچالاريندان اؤرنکلر گؤسترمه­يه کيفايتلنيريک.

تيليم­خان بير دوٍنيا گؤرموش، دوٍنيانين ايستي- سويوغونو دويموش آغ ساققال کيمي بوٍتون اينسانلارا خطاباٌّ بير قوشماسيندا بئله دئيير:

آدم اوغلو هاوالانما هاوايا                                                                                                           

پيلله- پيلله ائننده­دير تاماشا

حؤکم اولدو آللاهدان: قاييت بورادان!                                                      

شجر آتا مينَنده­دير تاماشا

ائل شاعيري، عوٍموم خالقا نصيحت ائتديگي کيمي اؤز نفسيني ­ده نصيحت ائدير. اؤزونو، اؤز نفسيني، هر اسن يئل­ايله بوياندان او يانا اسمه­مگه، بير اوٍزلولوگه، دايانيش و ديره­نيشه, سؤزو هم­ ده عملي خالقا فايدالي اولماغا, يئرسيز و فايداسيز ايشلردن چکينمه­يه چاغيراراق بئله قلمه آلير:

 گؤيول، هرزه­گرد تک هر يانا دؤنمه

گؤيول گرک بير ايلقاره بند اولا

بير سؤزلر دانيشا خلاييق پسند

بير نئيي سبز ائده، سويو قند اوْلا

او, «کؤهنه پامبيق بئز اولماز، قاري دوٍشمن دوست اولماز» کيمي آتالار سؤزوموزون و زنگين دئييملريميزين تأثيرينده بئله گؤزل، حيکمتلي مصيراعلار يارادير:

کؤهنه دوٍشمنينن لاف- دوست وورما

نانجيبله گئديب، اوتوروب- دورما

نامرد قاپيسيندا بوينونو بورما

گر صاحيب- آلتميش پارچا کند اولا

تيليم­خان هئچ واخت اؤزونو مال، وار، دؤولت و دوٍنيانين اؤتري، عئيني حالدا آلداديجي ثروتلري­نين اسيري ائله­مير، اونا دَيَرلي اولان, معنوي دَيَرلر و معنوي دَيَرلر يييه­سي اولان اينسانلاردير. او مرد کيشي­لرين، داها دوغروسو عوٍمومييتله جامعه­نين بو معنوي ثروتلري­نين قوجالماسينا، ايشدن دوٍشمه­سينه داها آرتيق حئييفسيله­نير:

حئييف اولار مرد کيشي­لر قوجالار

نامرد کيشي گلر اوندان باج آلار

بير چينه کي پايه­سيندن کج اولار

باشي عرشه گئتسه، اعتباري يوخ

شاعير، درين دوٍشونجه­يه صاحيب اوْلدوغو اوٍچون، اوخوجوسونو هر يئرده دوٍشونمه­يه، فيکر ائله­مه­يه، هر نه­يي يوخلاماقلا ياخشي- ياماني سئچمه­يه، هر نه­يي اولدوغو کيمي تانيماغا چاغيرير:

گـُرکِ بياباني ميش ائيله­مزلر

اگر سوٍد وئرسه ده، ياغي ياغ اولماز

هر الوان چيچگه لاله دئمزلر

رنگي احمر اولسا، داغي داغ اولماز

و يا:

تويدا غمگين اولوب، هر ياسدا گوٍلمه

بو يولو اؤزويه مرتبه بيلمه

هر مزار اوٍستونه بؤرکويو چالما

اؤلوسوز قبيره آغلاماق اولماز

رئاليست و تکلّوفسوز شاعير آيري بير شئعرينده دئيير:

مني منع ائيله­مه ظاليم- گوٍمراه

قارقا بوٍلبول اولماز، بوٍلبول باز اولماز

اوت کؤک اوسته بيتر، اصليني ايستر                                                                   

قارا پالاس يوماغينان بوز اولماز

تيليم خان قوشمالاريندا اؤيود داشييان ميصراعلار نه قدَر دئيه­سن چوخدور. آنجاق «عاريفه بير ايشاره بسدير»،- دئيه، ائله بو قَدَرله کيفايتلنيريک،

۱۳۸۷/۴/۲۶ ح . م. گوٍنئيلي

 

قوم-ساوا محیطینده بیر شاعیر تانیتیمی/ اسدالله امیری

تانری آدی ایله 

قوم-ساوا محيطينده چاغداش بیر شاعير: ميرزا ابوالفضل پاليزبان (سليم­خان)

دوغوم تاريخي: 1346 گونش ايلي

دوغوم يئري: قوم-ساوا آراسيندا اولان "احمدآباد شاهجرد" كندي

منسوب اولدوغو ائل-اوبا: شاهسئون ائلي، يارجانلي طايفاسي، وليلي تيره­سي

ابوالفضل پالیزبان آدی ایلک دونه "یادنامه حکیم تیلیم خان" آدلی بیر کتابدا قوم-ساوا محیطینین شاعرلری ایچینده ثبت اولونوبدور(یادنامه حکیم تیلیم خان-1387-انتشارات نوید اسلام قم-حاضیرلایان: اسدالله امیری-ص۲۲۰).

پالیزبان دان اورنک ایچین 2 شعر تقدیم ائدیریک. بیلدیرمک لازیمدیرکی بو شعرلر حکیم تیلیم خانین بئشینجی قورولتاییندا ساوانین مرغئی کندینده اوخونوبدو.( شعرلرده شاهسئون لهجه سیندن ایزلر وار).

*****

باشينا دوندوگوم اي توركمن عاشيق

من بيله­يي يادا ساليب گلِرم

كردر و ميمه و مرغئي يولون

قيرميزين­دن خبر آليب گلرم

 

سيزه تعريف ائيله­ييم من آقالار

بيزي چكيب بورا بير دوست وفادار

گويلوم قوشو يئوده توتمادي قرار

جمكران­دان هاوالانيب گلرم

 

اردتيم هئچ وقت ائتمرم حاشا

بو حضرت-تيليم كيمين يولداشا

سئوداسيندان اوزوم سالديم داغ داشا

درويش­لر تك من دولانيب گلرم

 

شوكر ائيلرم او گويده­كي تاريني

زيارت ائيله­ديم دوست مزاريني

گوزل گوردوم تيليم­خان آثاريني

يار عشقيندن آلوولانيب گلرم

 

باهار اولدو گول و بولبول اوياندي

قار اريدي درين چايلار سولاندي

تيليم گئتدي چار اقليمي دولاندي

اوز باشيما من فيرلانيب گلرم

 

سليم­خانام دوروب گليمم قومدان

بيزدن سنه سلام اولسون تيليم­خان

ائليميز شاهسئون طايفاميز يارجان

هم يير دئييب هم چاپ چاليب گلرم

*****

 

قوم­دان كي ايسته­ديم چيخام

ياراداني ياد ائيله­ديم

هم محمد هم عليّ-

مرتضي­ني ياد ائيله­ديم

 

چيخديم يوخاري ساوادان

فرحلنديم بو هاوادان

آخرت يئويي آوادان

تيليم­خاني ياد ائيله­ديم

 

ائيله­ديم قصد-قربتين

حاشا ائتمم محبّتين

زيارت ائتديم تربتين

بو آستاني ياد ائيله­ديم

 

تيليمه وار ارادتيم

عشقينه يير يازديم گَتديم

شاه­سئوندي آتام، جديم

ائل طايفاني ياد ائيله­ديم

 

هامي بيلسينلر سليمم

اوزاق يوللاردان گليمم

تيليم دئدي من طبيبم

هيندوستاني ياد ائيله­ديم

*****

کربلایی کاظم ساروقی/ به نقل از سایت استانداری استان مرکزی

كربلايي كاظم ساروقي؛ بيسوادي كه حافظ كل قرآن كريم شد
كربلايي كاظم ساروقي در محدوده ي سال 1262 هجري شمسي در ساروق يكي از روستاهاي نزديك به اراك به دنيا آمد. آنگونه كه در شرح حال او بيان شده او در رعايت شرعيات بسيار دقيق بود و در بخشندگي دستي باز و با سخاوت داشت. او به دليل مشكلاتي مالي كه خانواده اش با آن مواجه بودند نتوانست به تحصيل بپردازد و سواد خواندن و نوشتن هم نداشت. براي نمونه در پرداخت زكات به مستمندان بايد يك دهم گندم پرداخت شود ولي او گاهي نيمي از گندم خود را به ٿقرا
مي بخشيد و اخلاص در بخشش و پاكي دل كربلايي كاظم ساروقي باعث شد تا در يك شب بنا بر مشيت خاص حضرت احديت قرآن در سينه ي او جاي بگيرد و او يك شبه حافظ كل كلام حضرت حق گردد.
منبع:http://www.ostan-mr.ir/page.php?49